Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hải Anh trao giải A cho các tác giả, nhóm tác giả.đạt giải Báo chí Tuyên Quang lần thứ XVI năm 2016
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, với tư cách một nhà cách mạng đồng thời là một nhà báo Hồ Chí Minh đã trực tiếp tham gia vào cuộc đấu tranh chống sự vi phạm tự do báo chí của chủ nghĩa thực dân. Hồ Chí Minh không chỉ nhận thấy vai trò của báo chí đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc mà Người còn thấy quyền tự do báo chí chính là một bộ phận rất quan trọng của sự dân chủ trong xã hội. Tuy nhiên, trong xã hội nào cũng vậy, tự do báo chí không phải là vô hạn định, “vô pháp vô thiên”. Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định: Tự do báo chí không phải là tự do tuỳ tiện, tự do vô hạn độ mà báo chí được quyền tự do trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật Việt Nam cho phép.
Chưa bao giờ báo chí phát triển dữ dội và mạnh mẽ như hiện nay. Sự chuyển động của báo chí thể hiện trên tất cả các loại hình: Báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình. Không chỉ có “báo chí nhà nước”, “báo chí nhân dân” cũng đang song hành phát triển ào ạt. Nhờ sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin nên giờ đây chỉ với một chiếc điện thoại đơn giản, ai cũng có thể lập một “tòa soạn” và xuất bản thông tin một cách nhanh chóng, thậm chí tức thì. Ở một góc độ nào đó thì đây chính sự thể hiện một cách sinh động trên thực tế về quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của mỗi công dân.
Thực tế cho thấy, sự phát triển của hệ thống truyền thông không chỉ để giúp nhân dân thỏa mãn nhu cầu văn hóa, mở mang và trau dồi tri thức, mà trở thành diễn đàn với nhiều hình thức phong phú, sinh động để các tổ chức xã hội, mọi người dân có tiếng nói lành mạnh, đóng góp ý kiến, thậm chí phản biện, đối với các chủ trương, chính sách của Nhà nước, và của các cấp chính quyền. Trong nhiều trường hợp, truyền thông đại chúng đã thật sự là công cụ bảo vệ lợi ích xã hội, bảo vệ quyền của người dân, nhất là kiểm tra, giám sát thực thi các chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chưa bao giờ báo chí phát triển dữ dội và mạnh mẽ như hiện nay. Sự chuyển động của báo chí thể hiện trên tất cả các loại hình: Báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình. Không chỉ có “báo chí nhà nước”, “báo chí nhân dân” cũng đang song hành phát triển ào ạt. Nhờ sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin nên giờ đây chỉ với một chiếc điện thoại đơn giản, ai cũng có thể lập một “tòa soạn” và xuất bản thông tin một cách nhanh chóng, thậm chí tức thì. Ở một góc độ nào đó thì đây chính sự thể hiện một cách sinh động trên thực tế về quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận của mỗi công dân.
Thực tế cho thấy, sự phát triển của hệ thống truyền thông không chỉ để giúp nhân dân thỏa mãn nhu cầu văn hóa, mở mang và trau dồi tri thức, mà trở thành diễn đàn với nhiều hình thức phong phú, sinh động để các tổ chức xã hội, mọi người dân có tiếng nói lành mạnh, đóng góp ý kiến, thậm chí phản biện, đối với các chủ trương, chính sách của Nhà nước, và của các cấp chính quyền. Trong nhiều trường hợp, truyền thông đại chúng đã thật sự là công cụ bảo vệ lợi ích xã hội, bảo vệ quyền của người dân, nhất là kiểm tra, giám sát thực thi các chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Phùng Thị Lan trao quyết định kết nạp hội viên cho hội viên mới. Ảnh:QH
Thực tiễn báo chí xưa nay đều cho thấy: Tự do báo chí luôn gắn liền với một chế độ xã hội nhất định với các thiết chế chính trị, kinh tế, xã hội, luật pháp, truyền thống đạo đức và tầm phát triển của hệ thống báo chí. Cùng với sự phát triển của báo chí, hành lang pháp lý liên quan đến hoạt động báo chí ở nước ta ngày càng được hoàn thiện. Luật Báo chí năm 2016 đã dành hẳn chương II với 4 điều quy định rõ về Quyền tự do báo chí, Quyền tự do ngôn luận trên báo chí:
* Về quyền tự do báo chí của công dân: điều 10 của Luật Báo chí quy định công dân có các quyền sau: Sáng tạo tác phẩm báo chí; Cung cấp thông tin cho báo chí; Phản hồi thông tin trên báo chí; Tiếp cận thông tin báo chí; Liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí; In, phát hành báo in.
* Về quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân: điều 11 của Luật Báo chí quy định công dân có các quyền sau: Phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới; Tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; Góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác.
* Về trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, điều 13 Luật Báo chí quy định: Nhà nước tạo Điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí và để báo chí phát huy đúng vai trò của mình. Báo chí, nhà báo hoạt động trong khuôn khổ pháp luật và được Nhà nước bảo hộ. Không ai được lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân. Báo chí không bị kiểm duyệt trước khi in, truyền dẫn và phát sóng.
* Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí, điều 9 Luật Báo chí nghiêm cấm các hành vi sau:
Đăng, phát thông tin chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nội dung: Xuyên tạc, phỉ báng, phủ nhận chính quyền nhân dân; Bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân; Gây chiến tranh tâm lý.
Đăng, phát thông tin có nội dung: Gây chia rẽ giữa các tầng lớp nhân dân, giữa Nhân dân với chính quyền nhân dân, với lực lượng vũ trang nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;Gây hằn thù, kỳ thị, chia rẽ, ly khai dân tộc, xâm phạm quyền bình đẳng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam; Gây chia rẽ người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người theo các tôn giáo khác nhau, chia rẽ các tín đồ tôn giáo với chính quyền nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; xúc phạm niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo; Phá hoại việc thực hiện chính sách đoàn kết quốc tế.
Đăng, phát thông tin có nội dung kích động chiến tranh nhằm chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Xuyên tạc lịch sử; phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc.Tiết lộ thông tin thuộc danh Mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật.
Thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan; thông tin về những chuyện thần bí gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội và sức khỏe của cộng đồng. Kích động bạo lực; tuyên truyền lối sống đồi trụy; miêu tả tỉ mỉ những hành động dâm ô, hành vi tội ác; thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; quy kết tội danh khi chưa có bản án của Tòa án. Thông tin ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em. In, phát hành, truyền dẫn, phát sóng sản phẩm báo chí, tác phẩm báo chí, nội dung thông tin trong tác phẩm báo chí đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, gỡ bỏ, tiêu hủy hoặc nội dung thông tin mà cơ quan báo chí đã có cải chính.
Có thể khẳng định: Tự do báo chí không phải là vô hạn. Quyền tự do đó phải được đặt trong khuôn khổ của pháp luật. Không ai được phép lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tập thể và công dân. Đối với mỗi nhà báo chúng ta, “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” cần phải cụ thể, thiết thực ngay chính trong việc thực hiện sứ mệnh thiêng liêng của mình. Trách nhiệm nghề nghiệp và vai trò công dân của nhà báo phải được đặt lên hàng đầu với sứ mệnh đặc biệt là vì lợi ích chung, sự phát triển chung của quê hương, đất nước.
* Về quyền tự do báo chí của công dân: điều 10 của Luật Báo chí quy định công dân có các quyền sau: Sáng tạo tác phẩm báo chí; Cung cấp thông tin cho báo chí; Phản hồi thông tin trên báo chí; Tiếp cận thông tin báo chí; Liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí; In, phát hành báo in.
* Về quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân: điều 11 của Luật Báo chí quy định công dân có các quyền sau: Phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới; Tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; Góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác.
* Về trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân, điều 13 Luật Báo chí quy định: Nhà nước tạo Điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí và để báo chí phát huy đúng vai trò của mình. Báo chí, nhà báo hoạt động trong khuôn khổ pháp luật và được Nhà nước bảo hộ. Không ai được lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân. Báo chí không bị kiểm duyệt trước khi in, truyền dẫn và phát sóng.
* Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí, điều 9 Luật Báo chí nghiêm cấm các hành vi sau:
Đăng, phát thông tin chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nội dung: Xuyên tạc, phỉ báng, phủ nhận chính quyền nhân dân; Bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân; Gây chiến tranh tâm lý.
Đăng, phát thông tin có nội dung: Gây chia rẽ giữa các tầng lớp nhân dân, giữa Nhân dân với chính quyền nhân dân, với lực lượng vũ trang nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;Gây hằn thù, kỳ thị, chia rẽ, ly khai dân tộc, xâm phạm quyền bình đẳng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam; Gây chia rẽ người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người theo các tôn giáo khác nhau, chia rẽ các tín đồ tôn giáo với chính quyền nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; xúc phạm niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo; Phá hoại việc thực hiện chính sách đoàn kết quốc tế.
Đăng, phát thông tin có nội dung kích động chiến tranh nhằm chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Xuyên tạc lịch sử; phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc.Tiết lộ thông tin thuộc danh Mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật.
Thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan; thông tin về những chuyện thần bí gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội và sức khỏe của cộng đồng. Kích động bạo lực; tuyên truyền lối sống đồi trụy; miêu tả tỉ mỉ những hành động dâm ô, hành vi tội ác; thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam. Thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; quy kết tội danh khi chưa có bản án của Tòa án. Thông tin ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em. In, phát hành, truyền dẫn, phát sóng sản phẩm báo chí, tác phẩm báo chí, nội dung thông tin trong tác phẩm báo chí đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, gỡ bỏ, tiêu hủy hoặc nội dung thông tin mà cơ quan báo chí đã có cải chính.
Có thể khẳng định: Tự do báo chí không phải là vô hạn. Quyền tự do đó phải được đặt trong khuôn khổ của pháp luật. Không ai được phép lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, tập thể và công dân. Đối với mỗi nhà báo chúng ta, “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” cần phải cụ thể, thiết thực ngay chính trong việc thực hiện sứ mệnh thiêng liêng của mình. Trách nhiệm nghề nghiệp và vai trò công dân của nhà báo phải được đặt lên hàng đầu với sứ mệnh đặc biệt là vì lợi ích chung, sự phát triển chung của quê hương, đất nước.
Nhữ Khánh
