Bánh đá vùng Cao nguyên đá.
Qua tìm hiểu được biết, “Bánh Đá” là món ăn truyền thống của người dân tộc Dao, người Nùng ở một số huyện vùng cao núi đá Tuyên Quang. Bánh đá hay còn gọi là bánh “ Lơ Khoải, hoặc gọi tắt là Bánh Khoải”. Từ xưa, Bánh Đá đã trở thành món ăn không thể thiếu trong mỗi dịp lễ, tết, những ngày quan trọng như cưới, hỏi …của người dân. Ngày nay, nhờ sự phát triển của du lịch và nhu cầu thưởng thức các món ăn hấp dẫn của đồng bào địa phương. Món Bánh Đá đã được nhiều hộ gia đình ở các xã Phó Bảng, Đồng Văn, Lũng Cú khôi phục, gìn giữ và phát triển, trở thành thương hiệu đặc sản của vùng Cao nguyên đá Tuyên Quang.
Các món ăn từ Bánh Đá.
“Bánh Đá” đã trở thành món ăn hot Trend nổi tiếng trên các nền tảng mạng xã hội nhờ sự review hấp dẫn của các Tiktoker, các Youtuber… nên được giới trẻ ưu thích, tìm mua.
Hiện nay để phục vụ nhu cầu của thực khách và để quảng bá đặc sản của địa phương, “Bánh đá” Hà Giang được bầy bán trên các nền tảng số như Shopee, Sendo, các trang Facebook, Zalo cá nhân với giá giao động từ 40 – 50.000 đồng/1kg.
Để tìm hiểu rõ hơn về món Bánh Đá, chúng tôi đã đến thăm cơ sở sản xuất “Bánh Đá” của gia đình chị Vàng Thị Liên ở xã Phó Bảng, tỉnh Tuyên Quang. Theo chị Liên cho biết: Bánh Đá hay còn gọi là bánh “Lơ Khoải”, một món ăn có tên gọi “lạ” nhưng lại chế biến được nhiều món ăn ngon, hấp dẫn, đặc trưng của đồng bào vùng Cao nguyên đá Đồng Văn. Món Bánh Đá truyền thống này có từ lâu đời. Cứ mỗi lần lễ, tết, gia đình có hiếu, hỷ là chúng tôi lại làm bánh đá để ăn. Lâu dần trở thành món ăn không thể thiếu.
Chị Liên cũng cho biết: Trước đây do không có tủ lạnh, lại muốn bảo quản lâu các đồ ăn để dùng dần, các cụ đã đồ chín gạo, sau đó giã nhuyễn, nặn thành từng khuôn bánh to, sau đó đem phơi khô để cất đi ăn dần. Mỗi lần lấy bánh ra ăn thường phải ngâm bánh trong nước lạnh từ 6-8 giờ rồi mới cắt bánh ra để chế biến. Nhưng bây giờ để thuận tiện cho người dân trong việc bảo quản, nấu ăn, các cơ sở sản xuất bánh đá ở Phó Bảng đã cắt bánh thành từng miếng mỏng từ 1-2cm cho những ai thích ăn bánh rán; còn đối với những ai thích ăn bánh nhúng hoặc ăn lẩu thì chúng tôi đã cắt thành từng thanh mỏng, dài thuận tiện khi nấu.
Đồng thời để đảm bảo bánh có nhiều màu sắc đẹp, bắt mắt nhưng vẫn giữ được hương vị của gạo, người dân đã ngâm gạo với các lá cây tự nhiên cho ra những chiếc bánh đủ màu sắc như màu xanh của lá dứa, màu tím của hoa đậu biếc, màu đỏ cam của gấc, màu vàng của củ nghệ… hoặc các loại cây lá cẩm.
Bánh Đá được tạo nhiều hình khối bắt mắt.
Quá trình làm ra được chiếc “Bánh Đá” rất kỳ công, tốn thời gian. Nguyên liệu làm “Bánh Đá” được làm từ 100% gạo tẻ nương hoặc có thể pha thêm chút gạo nếp nương theo tỷ lệ gia truyền giúp bánh không bị quá cứng mà khi rán lên có độ dai, mềm, dẻo, dòn.
Gạo sau khi ngâm với các loại lá cây từ 4 - 6 tiếng cho nở, rồi vớt ra để ráo, sau đó mang đi xay cho thành bột mịn rồi đồ bộ lên sau đó nhào đến khi bột không dính và nặn bánh thành từng khối theo sở thích. Nhiều hộ gia đình làm thủ công bằng cách đồ gạo chín rồi cho ra cối giã đến khi nhuyễn không dính cối thì đem ra nặn thành bánh tròn hoặc dài. Sau đó để bánh nguội thì đem cắt thành từng miếng. Đến khi bánh nguội hẳn thì bánh cứng lại.
Với món Bánh Đá hấp dẫn này, các bạn có thể chế biến được nhiều món ăn khác nhau như nhúng lẩu; rán vàng rồi trộn với bột phomai hoặc chấm nước mắm chanh, ớt, tương ớt; nấu giống món Tokbokki; hoặc nướng; nấu với đường, gừng giống món Thắng Dền ăn vào mùa đông rất ngon; hoặc nấu với nước xương như món bánh canh giống bún, phở.
Để bảo quản bánh được lâu và đảm bảo chất lượng, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong cả nước, nhiều hộ kinh doanh sau khi chế biến bánh xong đã đóng túi, hút chân không. Khi nhận hàng, người tiêu dùng chỉ cần bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh, hoặc ngăn đá để khi cần lấy ra dùng dần.
Có thể nói, Bánh Đá không chỉ là món ăn hấp dẫn của người dân vùng Cao nguyên đá Đồng Văn, mà còn là món ăn tinh thần thể hiện sự khéo léo trong việc chế biến, bảo quản những giá trị tinh hoa từ những “hạt ngọc” của đất trời.
Biên tập viên Cổng TTĐT tỉnh
