Thôn Nặm Đăm, xã Quản Bạ, tỉnh Tuyên Quang, là ngôi làng của đồng bào Dao nằm giữa vùng núi đá hùng vĩ. Trước đây, cuộc sống người dân chủ yếu dựa vào nương rẫy, thu nhập còn nhiều khó khăn, bản làng lặng lẽ trôi theo nhịp sống quen thuộc. Khi du lịch cộng đồng được định hướng phát triển, Nặm Đăm bước vào hành trình mới. Từ vài hộ tiên phong làm homestay ban đầu, đến nay đã có 39 trong tổng số 66 hộ gia đình tham gia cung cấp dịch vụ du lịch. Sự thay đổi không ồn ào nhưng bền bỉ, lan tỏa từ nhận thức đến hành động.
Dễ nhận thấy ở Nặm Đăm là những nếp nhà truyền thống của người Dao vẫn được gìn giữ cẩn trọng. Mái nhà, gian bếp, trang phục, tiếng nói, lễ hội không bị “trưng bày hóa” mà hiện diện tự nhiên trong đời sống thường ngày. Người dân hiểu rằng, chính bản sắc văn hóa là điều níu chân du khách. Du lịch không làm phai nhạt hồn cốt bản làng, mà trở thành động lực để gìn giữ và làm giàu thêm những giá trị vốn có.
Bản sắc văn hóa là điều níu chân du khách.
Trong sự chuyển mình ấy, nhiều gia đình đã chủ động đầu tư, đổi mới cách làm du lịch. Homestay của anh Lý Tà Dòng là một minh chứng. Với hệ thống phòng nghỉ được xây dựng hài hòa cùng kiến trúc truyền thống, kết hợp cách làm linh hoạt trong quảng bá, giới thiệu hình ảnh, mỗi ngày gia đình anh đón khoảng 10 lượt khách. Du khách đến Nặm Đăm không chỉ để nghỉ lại, mà còn để trải nghiệm sinh hoạt cùng người Dao, từ bữa cơm ấm cúng, câu chuyện bên bếp lửa đến những tập tục văn hóa được truyền qua nhiều thế hệ.
Mỗi nếp nhà ở làng văn hóa du lịch Lô Lô Chải không chỉ là nơi ở, mà còn là ký ức văn hóa được gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Không chỉ Nặm Đăm, cách đó hơn 100 km, làng văn hóa du lịch Lô Lô Chải cũng đang cho thấy sức sống mạnh mẽ của du lịch cộng đồng. Những ngôi nhà cổ được giữ nguyên kiến trúc, trang phục truyền thống được mặc trong sinh hoạt hằng ngày, văn hóa trở thành “tài sản sống”. Người dân có việc làm ngay tại nhà, tạo nguồn thu nhập ổn định, gắn bó hơn với quê hương. Du lịch ở đây không tách rời đời sống, mà hòa vào từng nhịp sinh hoạt của cộng đồng.
Khách du lịch chụp ảnh tại làng H’Mông, xã Mèo Vạc.
Ở Pả Vi, xã Mèo Vạc, du lịch cộng đồng tiếp tục thổi luồng sinh khí mới cho bản làng vùng cao. Những giá trị văn hóa của đồng bào H’Mông được phục dựng, trở thành điểm nhấn thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi năm. Du khách quốc tế khi đến đây không giấu được sự ấn tượng trước cảnh sắc thiên nhiên, sự chân thành và hiếu khách của người dân. Những lời khen mộc mạc, những mong muốn quay trở lại chính là minh chứng sinh động cho sức hút của du lịch gắn với cộng đồng.
Từ thực tiễn các bản làng, có thể thấy định hướng phát triển du lịch cộng đồng đang đi đúng hướng. Việc xác định không gian phát triển, dòng sản phẩm chủ lực, trong đó lấy du lịch cộng đồng làm trung tâm kết nối với các loại hình khác, đã tạo nền tảng để du lịch của tỉnh bứt phá trong giai đoạn tới. Quan trọng hơn, người dân không đứng ngoài cuộc, mà trở thành chủ thể sáng tạo, chủ thể hưởng lợi và chủ thể gìn giữ văn hóa.
Với sự đồng hành của chính quyền và tinh thần chủ động của người dân, những bản làng vùng núi đá đang khoác lên mình diện mạo mới. Từ Nặm Đăm đến Lô Lô Chải, Pả Vi, Lao Xa hay Lũng Cẩm, mỗi ngôi nhà, mỗi phong tục, mỗi nếp sinh hoạt đều trở thành tài sản quý giá. Khi du lịch gắn với cộng đồng, mỗi bước chân du khách không chỉ là hành trình khám phá, mà còn là nhịp cầu kết nối, để những bản làng trong mây ngày càng nở hoa bền bỉ giữa đại ngàn.
Biên tập viên Cổng TTĐT tỉnh
