Tại các homestay ở thôn Nà Tông, xã Thượng Lâm hay Nặm Đíp, thị trấn Lăng Can (Lâm Bình) du khách có thể được thưởng thức trọn vẹn một mâm cỗ Tày "trăm phần trăm" do các "đầu bếp" người Tày thực hiện, với nguồn thực phẩm tại địa phương.
Ông Triệu Văn Đội chủ homestay Triệu Cường ở thôn Nà Tông, xã Thượng Lâm hào hứng khi chia sẻ về các món ăn độc đáo ở quê mình. Ông Đội cho biết: Một trong những món không thể thiếu trong mâm cơm vùng cao đó là vịt suối. Vịt được thả tự nhiên ở ngoài suối, rất sạch, chắc và ngọt thịt, vịt suối Lâm Bình được chấm bằng một loại nước chấm đặc biệt, chính là nước luộc vịt. Nước luộc vịt còn sôi sùng sục, đem tưới lên bát rau răm vừa được thái sợi thật mỏng, trộn thêm ít bột canh, tiêu ớt cho vừa miệng. Phải là nước đang sôi, vì nếu nguội, người ăn sẽ chịu nguyên vị hăng của lá rau răm lấn át. Khi chấm, phải nhúng ngập miếng thịt vịt vào bát nước chấm mới thấy được đủ vị béo ngậy, thơm hăng hăng, ngọt và đậm đà của miếng thịt vịt.
Món da trâu xào măng chua.
Cũng theo ông Đội, mâm cơm vùng cao cũng không thể thiếu món da trâu xào măng chua. Ngày xưa, các cụ dựng nhà thường lấy da trâu bện lại thành những sợi dây kéo vô cùng chắc để kéo gỗ dựng nhà sàn. Da trâu nay lại thành một món ăn độc đáo, chế biến khéo léo sao cho không còn mùi hoi của trâu, không bị dai, mà giòn và mềm vừa đủ độ, quyện trong vị chua cay của măng.
Những món ăn lạ miệng và không thể thiếu trong mâm cơm nơi vùng cao này chính là món nộm rau dớn. Nhiều người đã thích thú reo lên khi nghe tên của món nộm này. Cây dớn là loài cây mọc nhiều trong các thung lũng, trên các triền đồi, núi. Rau dớn thuộc họ với loài cây dương xỉ, ngọn non mềm uốn cong. Rau này có đặc trưng hơi nhớt nhưng nếu chần qua hoặc luộc qua rồi mới đem trộn với lạc rang giã nhỏ cùng các vị chua, ngọt thì sẽ ngon.
Ở Lâm Bình, mùa nào cũng có măng tươi, mùa nào loại măng đó, như măng vầu, măng sặt, măng đắng, măng nứa… vì vậy, người dân nơi đây cũng có món ăn ngon từ măng: măng nhồi thịt. Bà Triệu Thị Sướng chủ homestay Hoàng Tuấn ở thôn Nà Tông, xã Thượng Lâm cho hay: Củ măng khi lột vỏ rửa sạch rồi nhồi thịt băm, hành lá đem hấp chín, vị ngọt của thịt hòa lẫn trong vị ngọt, giòn của măng, khiến ai thưởng thức rồi cũng khó có thể quên.
Một mâm cỗ đãi khách ở homestay tại thôn Nà Tông, xãThượng Lâm.
Cũng theo bà Sướng bữa cơm ở Lâm Bình, không thể thiếu món trứng tráng rau hôi (còn gọi là rau thối). Cái tên kỳ lạ đối nghịch với món ăn lại khiến nhiều du khách tò mò nhất. Bà Sướng kể, rau hôi khi hái tươi có mùi rất khó chịu, trong một xóm có khoảng từ 7-10 nhà sống gần nhau, chỉ cần một nhà hái lá rau hôi tươi là cả xóm ngửi thấy, mùi lá tươi rất khó chịu. Khi ngửi mùi lá rau, không ai nghĩ ăn lại ngon như thế. Rau hôi tuốt ra, rửa sạch rồi nấu trộn với trứng đem chiên lên, không những không còn mùi khó chịu nữa mà ăn rất ngon. Đặc biệt, rau hôi còn là một vị thuốc tốt cho hệ bài tiết, cho thận.
Điểm nhấn của mâm cơm đặc biệt, là món cá bỗng sông Gâm nướng. Ông Nguyễn Văn Vượng chủ cơ sở homestay Ái Au ở thôn Bản Chợ, xã Thượng Lâm chia sẻ, cá bỗng sống tự nhiên trên sông Gâm, ăn rau, rong rêu, cho nên thịt rất chắc và vô cùng ngọt. Cá bỗng nướng lên, chấm trực tiếp với mắm ớt cay hoặc cuốn với bánh đa, rau sống, ăn rất ngon.
Huyện Lâm Bình tổ chức Hội thi 100 mâm cỗ đẹp tại xã Thượng Lâm vào đầu tháng 5/2025.
Cá dưới sông, vịt ngoài suối, rau ngoài rừng hoặc trong vườn... Chỉ với những thứ thực phẩm hết sức đơn giản và gần gũi như vậy, người Tày ở Lâm Bình đã để lại ấn tượng sâu sắc đối với du khách bằng ẩm thực độc đáo của mình. Đó là những món ăn truyền thống của người Tày do chính tay các bà, các mẹ, các thiếu nữ dân tộc Tày đã đứng bếp, nổi lửa và khéo léo chế biến. Mong rằng thời gian tới, cùng với phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, ẩm thực sẽ góp phần đưa ngành du lịch Lâm Bình ngày càng phát triển hơn nữa, xứng đáng với tiềm năng được thiên nhiên ban tặng, thu hút được nhiều khách du lịch đến tham quan, nghỉ dưỡng.../.
Biên tập viên Cổng TTĐT tỉnh
