Vị trí địa lý – Quy mô – Đơn vị hành chính
Tỉnh Tuyên Quang mới nằm ở trung tâm vùng Đông Bắc Bộ, tiếp giáp với các tỉnh: Cao Bằng, Thái Nguyên, Phú Thọ, Lào Cai và có đường biên giới quốc gia dài gần 270 km tiếp giáp với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) thông qua cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy. Đây là vị trí có ý nghĩa chiến lược cả về quốc phòng – an ninh và phát triển kinh tế đối ngoại.
- Diện tích tự nhiên: 13.795,6 km²
- Dân số: 1.865.270 người (năm 2025)
- Cơ cấu hành chính: Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh Tuyên Quang mới có 124 đơn vị hành chính cấp xã (gồm 117 xã và 7 phường). Trong đó, có 104 xã và 7 phường mới được hình thành sau khi sáp nhập từ các đơn vị hành chính cấp xã hiện có; 13 xã giữ nguyên không thực hiện sáp nhập.
Lịch sử – Văn hóa: Sự giao thoa và kế thừa
Tuyên Quang và Hà Giang – hai vùng đất có vị trí đặc biệt trong lịch sử dân tộc, khi hợp nhất đã kết nối hai không gian di sản. Một bên là vùng đất cách mạng tiêu biểu, nơi ghi dấu bước ngoặt quan trọng của cách mạng Việt Nam, một bên là vùng biên cương địa đầu, giàu bản sắc văn hóa và kiên trung giữ nước của Tổ quốc.
Tuyên Quang – được biết đến là “Thủ đô Khu giải phóng – Thủ đô Kháng chiến”, nơi Bác Hồ và Trung ương Đảng từng lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống thực dân Pháp. Các di tích lịch sử như: Làng Tân Trào, đình Tân Trào, Lán Nà Nưa, cây đa Tân Trào… đã trở thành “địa chỉ đỏ” trong hành trình về nguồn của cả nước.
Hà Giang – là vùng đất địa đầu cực Bắc của Tổ quốc, nơi có những địa danh thiêng liêng như Cột cờ Lũng Cú, Cao nguyên đá Đồng Văn, đèo Mã Pì Lèng, Dinh họ Vương, gắn liền với truyền thống giữ nước, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. Năm 2010, Cao nguyên đá Đồng Văn được công nhận là Công viên địa chất toàn cầu đầu tiên của Việt Nam.
Về văn hóa, sự kết hợp giữa hai tỉnh đã hình thành nên một không gian đa sắc tộc, đậm đà bản sắc, với hơn 20 dân tộc anh em cùng chung sống: Tày, Nùng, Dao, Mông, Sán Chay, Pà Thẻn, Lô Lô, Pu Péo… Các giá trị văn hóa dân gian như hát Then, lễ hội Lồng Tồng của người Tày – Nùng ở Tuyên Quang, hay Lễ hội Gầu Tào, Tết nhảy của người Dao, Chợ tình Khâu Vai của người Mông ở Hà Giang đã tạo nên một kho tàng di sản văn hóa phi vật thể phong phú, đặc sắc, có thể phát huy mạnh mẽ trong phát triển du lịch văn hóa cộng đồng và du lịch sinh thái.
Kinh tế – Xã hội: Mở rộng không gian, khai thác tiềm năng
Sự hợp nhất giữa hai địa phương đã mở ra một không gian phát triển mới, rộng lớn và giàu tiềm năng, tạo tiền đề để khai thác hiệu quả trên mọi lĩnh vực. Trong giai đoạn trước mắt, tỉnh mới tập trung tổ chức lại không gian phát triển phù hợp với mô hình đơn vị hành chính và chính quyền địa phương hai cấp, bảo đảm đồng bộ, khoa học và hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực.
Nông – Lâm nghiệp: Lấy liên kết vùng làm động lực, tỉnh xác định rõ các vùng trọng điểm, cực tăng trưởng mới, hành lang phát triển dựa trên hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội hiện đại. Phát triển nông nghiệp bền vững gắn với các sản phẩm đặc trưng đã có thương hiệu như chè Shan Tuyết, cam sành Hàm Yên, gạo Tân Trào, thịt bò Vàng vùng cao, mật ong bạc hà Đồng Văn, lợn đen, hồng không hạt… hướng tới mở rộng thị trường trong và ngoài nước.
Công nghiệp: Đẩy mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo và năng lượng theo định hướng kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh; đồng thời thu hút các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp kết nối. Tỉnh kiên quyết tháo gỡ rào cản về giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư, môi trường kinh doanh, nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án. Hoàn thiện kết cấu hạ tầng các khu kinh tế, khu – cụm công nghiệp, tạo điều kiện đón nhận các nhà đầu tư chiến lược.
Du lịch: Khai thác tối đa lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, di sản văn hóa, lịch sử để phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Tỉnh xác định chú trọng xây dựng thương hiệu du lịch chuyên nghiệp, chất lượng, bền vững, mang đậm bản sắc văn hóa con người Tuyên Quang; duy trì và nâng tầm các lễ hội đặc sắc. Phát triển mạnh du lịch sinh thái, du lịch lịch sử – cách mạng, du lịch cộng đồng, khám phá cao nguyên đá; đẩy mạnh liên kết tuyến Tuyên Quang – Na Hang – Lâm Bình – Đồng Văn – Mèo Vạc, hình thành hành lang du lịch trọng điểm vùng Đông Bắc. Ứng dụng công nghệ số trong quảng bá, quản lý và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch.
Thương mại – dịch vụ – cửa khẩu: Nâng cao chất lượng, năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng của các ngành dịch vụ; phát triển các loại hình dịch vụ mới, dịch vụ kết nối có thế mạnh. Đẩy mạnh thương mại, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, logistics… gắn với xã hội hóa dịch vụ văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học – công nghệ. Tỉnh chủ động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu hàng hóa đạt tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế; mở rộng xuất – nhập khẩu qua các cửa khẩu Săm Pun, Xín Mần, Thanh Thủy, lối mở Lũng Làn. Hệ thống hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện với cao tốc Tuyên Quang – Phú Thọ, Quốc lộ 2, Quốc lộ 4C, đường vành đai biên giới, tạo đột phá kết nối vùng và quốc tế.
Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030
Tỉnh Tuyên Quang mới xác định các định hướng chiến lược:
(1) Phát triển nhanh, bền vững, đảm bảo hài hòa giữa kinh tế – văn hóa – xã hội – môi trường.
(2) Tăng trưởng GRDP hàng năm đạt từ 8% trở lên.
(3) Đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử.
(4) Phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn.
(5) Giữ gìn an ninh biên giới quốc gia, củng cố quốc phòng toàn dân.
Phấn đấu đến năm 2030
Về kinh tế:
(1) Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) (giá hiện hành) đạt 164.800 tỷ đồng.
(2) Tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) (giá so sánh 2010) bình quân giai đoạn 2026-2030 đạt 10,5%/năm.
(3) Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người (giá hiện hành) đạt 95 triệu đồng/người/năm.
(4) Tỷ trọng kinh tế số đạt tối thiểu 20% GRDP.
(5) Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn phấn đấu đạt 16.000 tỷ đồng.
(6) Tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên 75.000 tỷ đồng.
(7) Năng suất lao động đạt trên 206 triệu đồng/lao động.
(8) Thu hút 6,0 triệu lượt khách du lịch.
Về xã hội:
(1) Chỉ số phát triển con người (HDI) đạt 0,70.
(2) Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia các cấp học: Mầm non 73%, tiểu học 80%, trung học cơ sở 71%, trung học phổ thông 61%. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt từ 72% trở lên, trong đó tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt từ 30% trở lên.
(3) 100% xã, phường có thiết chế văn hóa - thể thao phù hợp, được quản lý, khai thác và phát huy hiệu quả; 100 thôn, tổ dân phố có Nhà văn hóa - Khu thể thao phục vụ sinh hoạt cộng đồng và tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao quần chúng. 90% số hộ gia đình đạt gia đình văn hoá; 85% số thôn, tổ dân phố đạt thôn, tổ dân phố văn hóa; 95% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hoá.
(4) Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể thấp còi (chiều cao theo tuổi) là 22,5%. Phấn đấu 100% xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế xã. Tuổi thọ trung bình của người dân đạt 74 tuổi, thời gian sống khỏe đạt 68 tuổi. Đạt 44 giường bệnh/10.000 dân và 11 bác sỹ/10.000 dân.
(5) Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo quốc gia giảm bình quân từ 3%/năm.
Các khâu đột phá:
(1) Xây dựng đồng bộ, hiện đại hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là hạ tầng giao thông kết nối, hạ tầng số, hạ tầng đô thị và du lịch.
(2) Đẩy mạnh cải cách hành chính; thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
(3) Phát triển toàn diện nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp thực sự tiêu biểu, có đủ phẩm chất, năng lực, tư duy đổi mới, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển.
Tuyên Quang mới – Vững vàng hội nhập, bứt phá tương lai
Từ nền tảng lịch sử vẻ vang, bản sắc văn hóa độc đáo và tiềm năng kinh tế đa dạng, tỉnh Tuyên Quang mới là biểu tượng của sự kết nối, hội tụ và phát triển. Việc hợp nhất không chỉ là sự cộng gộp địa giới hành chính, mà còn là sự kế thừa tinh hoa của hai vùng đất giàu truyền thống, gắn bó keo sơn giữa miền xuôi – miền núi, giữa cội nguồn cách mạng và biên cương Tổ quốc.
Trong giai đoạn mới, với quyết tâm chính trị cao, sự đồng thuận xã hội và khát vọng vươn lên mạnh mẽ, Tuyên Quang sẽ từng bước khẳng định vị thế là trung tâm phát triển kinh tế – văn hóa – du lịch trọng điểm của vùng trung du và miền núi phía Bắc, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hùng cường.
Biên tập viên Cổng TTĐT tỉnh
